Voorkom schrijffouten in 5 stappen

In het vorige deel hebben we gekeken naar spelfouten en andere soorten schrijffouten. Ken je de spellingsregels? In het tweede deel van de blog over schrijven zonder fouten ga ik in op het voorkomen van schrijffouten.

Schrijffouten voorkomen

Tijdens het schrijven kun je verschillende hulpmiddelen gebruiken. Als je deze juist inzet, voorkom je al veel schrijffouten. De volgende tips helpen je spelfouten en andere fouten in je tekst te voorkomen.

• • Schrijf je tekst in een tekstverwerker met zo min mogelijk afleiding. Je kunt je dan helemaal concentreren op je tekst. Schrijf daarom liever niet in MS Word of in WordPress. Mijn voorkeur gaat uit naar de eenvoud van Google Docs of Notepad.
  • Gebruik de spellingcontrole, maar vaar er niet blind op. De spellingcontrole is vooral handig bij het corrigeren van typfouten. Maar let op: neem niet klakkeloos alle rode kringeltjes voor waar aan. Samengestelde woorden worden vaak pas goedgekeurd als er een spatie tussen staat, terwijl dit vaak niet goed is volgens de grammaticale regels. Denk aan de zeventienjarigen vs. de zeventien jarigen. Deze hebben een geheel verschillende betekenis! De spellingcontrole kent ook geen grammaticale regels rondom werkwoorden. Ik bent of jij ben; de spellingcontrole maakt het niet uit, mensen wel.
  • Schrijf je veel werkwoordsvormen verkeerd (d/t/dt)? Vul het werkwoord ‘lopen’ in en je hoort het vanzelf. Dit werkt voor 90% van de gevallen. “Ik heb het Facebookbericht geloopt geliket".
  • Zoek woorden waarover je twijfelt op. Zorg dat je altijd het Witte (of Groene) Boekje binnen handbereik hebt of in ieder geval prominent een snelkoppeling naar Onze Taal in je browser hebt. Je kunt ook op bepaalde woord-variaties googelen (gebruik bij termen quotejes) en kijken naar het aantal Nederlandse resultaten. Let op: dit is gevaarlijk bij woorden die vaak verkeerd geschreven worden.
  • Zorg dat je de regels kent. Sorry, het is een open deur, maar wel waar. Als je weet dat Engelse leenwoorden hetzelfde vervoegd worden als Nederlandse (geliket) en samenstellingen met anderstalige delen aan elkaar geschreven worden (blogartikel), maakt dat je leven als schrijver een stuk eenvoudiger.

Google Docs (en andere tekstverwerkers) kunnen veelgemaakte spelfouten automatisch vervangen.

• Sommige woorden kan ik maar niet onthouden (te allen tijde). Maak een lijstje met woorden die je vaak fout schrijft. Op den duur leer je het wel. In je tekstverwerker kun je vaak een macro opnemen. Je tekstverwerker vervangt dan automatisch wat jij typt door iets anders. Om een of andere reden schrijf ik altijd “Kwalitiet”. Mijn tekstverwerker vervangt dit nu automatisch door "kwaliteit". Pas op! Ik schrijf ook vaak ‘ene’ in plaats van ‘een’ maar soms wil ik echt ‘ene’ schrijven...

Stappenplan: als je tekst af is

Als de tekst klaar is en je denkt dat deze goed is, heb je nog 5 stappen te doorlopen. Komt er ooit een eind aan het schrijven? Bijna. Let op: dit zijn de belangrijkste stappen. Veel schrijvers gaan hier de fout in en slaan deze extra controles over, waardoor er fouten sluipen in de tekst.

1. Print de tekst
   Je hebt de tekst inmiddels 5, 10 of 100 keer gelezen. Nu is de tekst af. Je bent tevreden over de opbouw en de inhoud. Print de tekst, houd een pen in je hand en ga lezen. Leest het lekker? Lopen de zinnen? Is het beeld dat je wilde schetsen duidelijk? Printen is een noodzaak! Je hebt zolang naar je scherm zitten turen dat je over fouten heen leest. Printen maakt de tekst ‘nieuw’.
2. Lees de tekst hardop
   Wanneer je een tekst in jezelf leest, vul je de zinnen als het ware al aan. Als je de tekst hardop leest, ga je automatisch haperen als de zin niet lekker loopt of bij taalfouten. Pen nog in je hand? Corrigeer je tekst.
3. Lees de tekst nogmaals
   Nee, dit is geen herhaling van stap 1. Als je stap 1 en 2 doorlopen hebt, ga je nu de tekst nog een keer lezen. Je zou de tekst achterstevoren kunnen lezen (begin bij het laatste woord onderaan de pagina). Je kijkt goed naar spelling-, taal- en typfouten. Lees elk zinsdeel aandachtig, kritisch en zet de puntjes op de i.
4. Slaap er een nachtje over
   Tekst moet rijpen. Net als kaas en wijn. Leg de tekst weg. De tekst moet even uit je gedachten. Morgen lees je hem nog een keer en herhaal je stap 1 en 2. Oh, had ik al gezegd dat schrijven ook plannen is?
5. Laat een ander de tekst lezen
   Vind iemand met veel taalgevoel bereid om jouw tekst kritisch te lezen en opmerkingen te plaatsen. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld Google Docs en deel de tekst. Zo kunnen jullie allebei opmerkingen plaatsen. Een ander laten kijken naar jouw tekst heeft alleen maar voordelen; diegene kan je feedback geven op inhoud, leesbaarheid en mogelijke fouten. Als je het slim aangepakt heb, heeft jouw hulplijn je tekst gelezen terwijl jij er een nachtje over sliep. Lees alle tekst nog 1 keer goed door en….

Gefeliciteerd. Je hebt een foutloze tekst geschreven!

foto: Peter Alfred Hess